Historia Krety
Historia kultury Krety sięga czasów neolitu. Początki osadnictwa człowieka na Krecie to lata 6000-3000 przed naszą erą. W tym okresie ludzie mieszkali głównie w domach zbudowanych z kamienia i zajmowali się hodowlą bydła oraz uprawą roli. W 3000 roku p.n.e. rozpoczyna się okres przedpałacowy trwajacy do 2100 r.p.n.e. W tym okresie powstaje min.: budownictwo z cegieł, proste narzędzia z brązu, koło garncarskie.
Okres do roku 1500 p.n.e. zwany minojskim to największy rozkwit kultury Kreteńskiej a jednocześnie początek kultury europejskiej. W okresie monojskim powstają na Krecie pałace w Knossos, Fajstos oraz Malli, rozwija się handel w basenie morza śródziemnego.
Kultura kreteńska z tego okresu to bogate zdobienia pałaców, malowidła, biżuteria ze złota oraz pismo linearne. Kres złotego okresu nadszedł wraz z nadejściem katastrof naturalnych. Wybuch wulkanu na wyspie Thira (obecnie Santorioni) doprowadził do powstania fali tsunami o wysokości 40-80 metrów, które w połączeniu z trzęsieniami ziemi doprowadziły do ruiny całą wyspę. Osłabioną Kretę napadli Mekończycy, ostatecznie niszcząc wszystkie pałace. Można przyjąć że od tego czasu Kreta należy do Grecji. Jednak nie ma żadnego wpływu i nie jest zaangażowana na politykę kontynentalną ze względu na walki wewnętrzne własnych miast-państw.
W 67 r.p.n.e. wyspę zdobywają Rzymianie pod wodzą Kwintusa Cecyliusa Metallusa zwanego Creticus. Od III w.n.e rozpoczyna się panowanie Cesarstwa Bizantyjskiego na wyspie.
W IX wieku wyspa dostała się pod panowanie arabskie (mauretańskich Saracenów), które trwało około 50 lat. W XIII wieku pod panowanie weneckie, które trwało aż do roku 1669, w którym wyspę zdobyli Turcy.
W 1670 roku miało miejsce powstanie Kreteńskie, jednak już w rok później Turcy odzyskali panowanie nad wyspą. Do kolejnych walk doszło w latach 20-tych XVIII wieku. Wojska tureckie spustoszyły najbardziej urodzajny płaskowyż Lassithi i dokonały rzezi ludności cywilnej. W latach 1820 do 1844 wyspa należała do Egiptu. W 1869 roku Turcy krwawo stłumili kolejne powstanie.
W 1898 roku po kolejnym zrywie narodowym, Kreta stała się autonomiczną republiką, jednak pod protektoratem Imperium Osmańskiego (dalej Turcja). W 1908 roku Kreta ogłosiła niepodległość, która nie została uznana na arenie międzynarodowej. W 1913 roku włączona do Grecji.
W trakcie II Wojny Światowej na Krecie toczyły się zażarte walki z niemiecką armią. 20 maja 1941 roku ma miejsce największy jak do tej pory powietrzno-desantowy atak na wyspę. W ataku pod kryptonimem Merkury na wyspie wylądowało 25 000 żołnierzy niemieckich - głównie spadochroniarzy. Niemcy napotkali na silny opór sił brytyjskich stacjonujących na wyspie po ewakuacji z kontynentu. Flota brytyjska niszczyła morskie oddziały inwazyjne przez co Niemcy zostali odcięci od zaopatrzenia. Błędnie oceniając sytuację Brytyjczycy podjęli decyzję o poddaniu wyspy i ewakuowali się z zatoki Suda w pobliżu Chanii. W walkach brali udział mieszkańcy Krety, którzy walczyli z niemieckim najeźdźcą głównie białą bronią. Była to walka noży i łopat przeciwko karabinom, ale dzięki odwadze Kreteńczyków oddziały brytyjskie mogły się ewakuować z wyspy.
